Kanatã
| Kanatã | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Tetã ñe'ẽ akã: A Mari Usque Ad Mare (latinañe'ẽme: 'Yguasúpegua yguasúpe'). | ||||
|
Tetã Momorãhéi: O Canada Himno real: God Save the Queen (avañe'ẽme: «Tupã toñangareko Mburuvicha Kuña») | ||||
 | ||||
| Tavusu |
Ottawa.svg){kind=small} | |||
| Táva tuichavéva |
Toronto.svg){kind=small} | |||
| Ñe'ẽnguéra | Ingyaterrañe'ẽ ha hyãsiañe'ẽ | |||
| Tetãygua réra | Kanatãygua | |||
| Tekuái reko | Monarquía parlamentaria joatýpe | |||
| Monarca Gobernador Primer Ministro |
Isabel II David Johnston Justin Trudeau | |||
| Tetã Amandaje | Parlamento de Canadá | |||
| Sãso • Léi guasu • Kuatia Westminster • Acta de Canadá |
Tavetã Joaju-gua 1 jasypokõi ary 1867-pe 11 jasypakõi ary 1931-pe 17 jasyrundy ary 1982-pe | |||
| Yvy apekue | Ñemoĩha 2.º | |||
| • Opaite | 9 984 670 km² | |||
| • Y (%) | 8,62% | |||
| Tembe'y | 8893 km Tetã peteĩ reko Amérikagua rupi | |||
| Y rembe'y | 202080 km | |||
| Yvyty yvatevéva | Monte Logan | |||
| Ava hetakue | Ñemoĩha 35.º | |||
| • Hetakue | 35 158 304[1] hab. (2013) | |||
| • Typy'ũ | 3,41 hab./km²* | |||
| PIB (PPA) | Ñemoĩha 13.º | |||
| • Opaite (2013) | US$ 1 534 937[2] mil (est) | |||
| • Per cápita | US$ 43 594[2] (est) | |||
| PIB (nominal) | Ñemoĩha 11.º | |||
| • Opaite (2013) | US$ 1 843 750[2] mil (est) | |||
| • Per cápita | US$ 52 364[2] (2013) (est) | |||
| IDH (2012) | 0,911[3] (11.º) – Iporãete[4] | |||
| Viru |
Dólar canadiense (C$, CAD) | |||
| Ára | UTC -3,5 a UTC -8 | |||
| • Arahakúpe | UTC -2,5 a UTC -7 | |||
| Tetã renda tee Ñandutíme |
.ca | |||
| COI Jehero | CAN | |||
| Opaite Tetã Yvýgui | ||||
| [editar datos en Wikidata] | ||||
Kanatã (ingyaterrañe'ẽme: Canada; hyãsiañe'ẽme: Canada) ha'e peteĩ tetã ñembyatypyre oiko Yvateamérika-pe. Ottawa ha'e itavaguasu ha itáva tenondegua ha'e Toronto, Montreal ha'e avei táva tenondegua. Tavayguakuéra: 25.730.435 ava. Ne'ẽ: inglyesñe'ẽ, hyãsiañe'ẽ.
Opytáva yvateite gotyo Yvateamérika-pe, oĩva paraguasu Atlántiko guive, kuarahyresẽ gotyo, paraguasu Py'aguapy peve, kuarahyreike gotyo, ha yvateite gotyo paraguasu Árktiko. Ijerére ojuhu ñemby gotyo Tetã peteĩ reko Amérikagua, ha yvate kuarahyreike gotyo ojuhu tetãvore Alaska. Kanatã ha'e tetã tuichave mokõiha, Rrusia retã riregua. Oĩva haimete Yvateamérika renda mbytére.
Tenda oĩha Kanatã oikove vaekue heta ava kuéra ha te'ýi. Sa ro'y XV ipaha guive, heta karai aty Vyretañagua ha Hyãsiagua oikove ha oñemu Kanatã yrembe'y atlántikogua, ha opyta upépe. Hyãsia retã ome'ẽ vaekue haimetepa henda Kanatãme ary 1763-pe, norairõ Franco-india rire.
Ary 1867-jave, oñembyaty mbohapy tenda vyretañagua opytáva Yvateamérikape, Kanatã Joaty rupive, Kanatã oñepyrũ vaekue Vyretaña Hetãvore Ñembyatypyre, irundy tetãvore iñembyatypyre.[5][6] Upe guive tetãvore Kanatã ohekosãsoséva ha ojapo pe Kuatia Omohekorãva Westminster 1931-gua ha Yvateamérika vyretañagua Ikuatia guasu, upe kuatia kuéra oipytyvõ Kanatã isãsóme.[7]
Oñesãmbyhyva tavayguarekuai amandaje guasu rupive ha monarquía constitucional Isabel II rupive. Kanatã iñe'ẽkõi ingyaterrañe'ẽ ha hyãsiañe'ẽ imokõi ñe'ẽ katuete.
Tetã Kanatã oreko heta atyvete ha apopy guasu, ha omba'aporekokuaáva hetave ha iporãvéva, hi'apekue ha henda iporãiterei ha hekovekuéra oikove porãmba, Kanatã oguereko ipype heta kuarepoti, y, ha ambue mba'e oipytyvõ chupe.
Héra ypy[jehaijey | editar código]
Ko ñe'ẽ ingyaterrañe'ẽme ha hyãsiañe'ẽme Canada, avañe'ẽme Kanatã ou ñe'ẽnguéra "iroke" kuéra iñe'ẽ kanāta he'iséva “táva”, “ava no'õ” térã he'iséva táva ymaguare hérava Stadaconé, opytáva ko'ãga táva Kévek.[8][9] Karai Jacques Cartier oipuru vaekue ko ñe'ẽ "Canada" omohéra hag̃ua opaite Stadaconé henda ha itáva avei; ary 1545-pe, yvyra'anga kuéra, kuatia ha arandukakuéra Europa-gua omohéra opa umi tenda Canada.
Sa ro'y XVII guive, opa tenda hérava ymaguare Hyãsia Pyahu omohéra Canada. Upe guive, pe tende oñembyatýve mokõi tetãvore Vyretañagua: Yvate Kanatã ha Yvy Kanatã, ary 1841-pe oñemojoajúva ramo jepe jeýva Tetãvore Kanatãme.[10] Upe guive, opa tenda ha tetãvore opytáva upépe oipuruve ha oipuruve ko ñe'ẽ Canada omohéra hag̃ua opaite Tetã henda.
Kanatã renda iñemohenda[jehaijey | editar código]
Kanatã ha'e peteĩ tetã ñembyatypyre oguerekóva 10 tetãvorenguéra ha mbohapy tenda. Tetãvore Kanatãme ohekosãsovéva hendakuéragua.[11]
| Tetãvore/Tenda | Itavusu | Ava kuéra (2008)[12] | Apekue (km²) | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Yvy | Opaite | ||||
 Ontario
|
Toronto | 12.891.787 | 917.741 | 1.076.395 | |
 Québec
|
Kévek táva | 7.744.530 | 1.356.128 | 1.542.056 | |
 Ekosia Pyahu
|
Halifax | 935.962 | 53.338 | 55.284 | |
 Brunswick Pyahu
|
Fredericton | 751.527 | 71.450 | 72.908 | |
 Manitova
|
Winnipeg | 1.196.291 | 553.556 | 647.797 | |
 Kolumbia Vyretañagua
|
Victoria | 4.428.356 | 925.186 | 944.735 | |
 Ypa'ũ Mburuvicha Eduardo
|
Charlottetown | 139.407 | 5.660 | 5.660 | |
 Saskatchewan
|
Regina | 1.010.146 | 591.670 | 651.036 | |
 Alberta
|
Edmonton | 3.512.368 | 642.317 | 661.848 | |
 Terranova ha Labrador
|
San Juan de Terranova | 508.270 | 373.872 | 405.212 | |
 Tenda Yvatekuarahyreikégua
|
Yellowknife | 42.514 | 1.183.085 | 1.346.106 | |
 Yukón
|
Whitehorse | 31.530 | 474.391 | 482.443 | |
 Nunavut
|
Iqaluit | 31.152 | 1.936.113 | 2.093.190 | |
Mandu'apy[jehaijey | editar código]
- ↑ «Statistics Canada. Population estimate». Statistics Canada (1 de julio de 2013).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «World Economic Outlook: Canada». Fondo Monetario Internacional (Datos de abril de 2013).
- ↑ PNUD (14 de marzo de 2013). hdr.undp.org (ed.): «"Informe sobre Desarrollo Humano 2013"» (en español) (html). Ojehechákuri árape: 18/03/13.
- ↑ «Human Development Report 2009 (p. 171, 204)» (en inglés). Ojehechákuri árape: 15 de mayo de 2010.
- ↑ «Territorial evolution» (en inglés) (html/PDF). Atlas of Canada. Natural Resources Canada. Ojehechákuri árape: 15 de mayo de 2010.
- ↑ «Canada: History» (en inglés) (html/PDF). Country Profiles. Commonwealth Secretariat. Ojehechákuri árape: 15 de mayo de 2010.
- ↑ «Constitution Acts, 1867 to 1982» (en inglés) (html/PDF). Constitutional documents. Department of Justice of Canada. Ojehechákuri árape: 16 de octubre de 2010.
- ↑ Trigger, Bruce G.; Pendergast, James F. (1978). Saint-Lawrence Iroquoians, Handbook of North American Indians Volume 15. Washington: Smithsonian Institution, pp. 357-361. OCLC 58762737.
- ↑ Rayburn, Alan (2001). Naming Canada: stories about Canadian place names, 2ª ed., Toronto: University of Toronto Press, p. 13. ISBN 0-8020-8293-9.
- ↑ Rayburn, Alan (2001) (en inglés). Naming Canada: Stories of Canadian Place Names (2ª edición). Toronto: University of Toronto Press. pp. 1–22. ISBN 0-8020-8293-9.
- ↑ Bird, Richard M (2008). «Government Finance» (en inglés). Statcan.gc.ca. Ojehechákuri árape: 16 de mayo de 2010.
- ↑ Statistics Canada Population Estimates (1/4/2008)
|
Antigua ha Barbuda | Guatemála | Gyranáta | Haiti | Hamáika | Kanatã | Kosta Rrika | Kúva | Méhiko | Nikarágua | Ndominíka | Ondúra | Panama | Salvador | San Cristóbal ha Nieves | Santa Lucía | San Vicente ha Granadinas | Tetã Ndominikagua | Tetãvore Joapykuéra | Trinidad ha Tobágo | Vaamakuéra | Varvado | Velíse |
