2020

2017 - 2018 - 2019 - 2020 - 2021 - 2022 - 2023

2020 (MMXX) is e sjrikkeljaor wat begós op 'ne goonsdag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

• De nui krenkde COVID-19, die ind 2019 in China begós verspreit ziech euver de ganse wereld en weurt tot pandemie verklaord.
• In Oos-Afrika weujt 'n zwoer sprinkhaoneplaog, de ergste in tientalle jaore.

jannewarie

• Wetensjappers make bekind tot de Murchisonmeteoriet, dee in 1969 in Australië woort gevoonde, stökskes siliciumcarbide vaan 7 mieljard jaor aajd bevat. Dit materiaol, twie'nhaaf mieljard jaor awwer es de Eerd zelf, is daomèt 't ajdste materiaol oets op Eerd gevoonde.
• Australië weurt geplaog door oongekinde bosbran.
• 1 - In de zoo vaan Krieëvel (Krefeld) brent 'n apeverblief aof, dinkelek door 'nen illegaole wunsballon. Allein twie chimpansees euverleve de brand.
• 1 - In 'ne flat in Arnhem weurt brand gestiech. 'ne Maan vaan 38 en zien dochter vaan veer koume um; twie jónge vaan 13 en 12 weure gearresteerd.
• 3 - D'n Iraanse ginneraol Qasim Soleimani weurt op beveel vaan president Trump door de Amerikaanse lochmach oet de loch gesjote. Heer voor op dat memint in e convooj bij 't vleegveld vaan Baghdad.
• 6 - D'n Indonesische serieverkrachter Reynhard Sinaga weurt in 't Vereinig Keuninkriek sjöldig bevónge aan 159 seksueel misdrieve en tot laeveslang gevangenissjtraof veroerdeild. Hae is de groetste serieverkrachter oet de Britse rechshistorie.
• 8 - 'n Oekraïens vleegmesjien stort neer kortbij Teheran. Alle 176 inzittende koume um, 't groetste deil Iraanse en Canadese staotsbörgers. 't Mesjien bliek bij oongelök door lochaofweergesjöt te zien neergehaold.
• 8 - Es vergeljing veur d'n aanval op ziene generaal vuurt Iran rakètte aaf op Amerikaanse bases in Irak.
• 10 - Sultan Qaboes vaan Oman, dee 't land viefteg jaor heet geregeerd, störf en weurt opgevolg door ziene 65-jaorege neef Haitham.
• 13 - 't Homohouwelek weurt in Noord-Ierland gelegaliseerd.
• 15 - Wikipedia, sinds aprèl 2017 geblokkeerd in Turkije, weurt op las vaan de rechter weer door alle Turkse providers touwgelaote.
• 18 - Prins Harry en zien vrouw prinses Meghan trèkke ziech trök oet 't Brits Keuninklek Hoes en laote hun keuninkleke titels en take valle.
• 21 - De Amerikaanse gezóndjheidsautoriteit CDC maak bekèndj det 'nen inwoener van Seattle de nuuj krenkde 2019-nCoV haet opgeloupe. Dit is 't ierste geval boete Azië.
• 22 - De pelitie begint 'n zeukactie op 'ne kèrkef in Heugem. Hei zouw 't liek vaan de in 1993 verdwene Tanja Groen kinne begrave ligke. De actie lievert evels niks op.
• 23 - De Angolese zakevrouw Isabel dos Santos, bekind es de 'riekste vrouw vaan Afrika', weurt formeel aongeklaog veur fraude en witwesse.
• 24 - Óngerzeukers van de Université Libre de Bruxelles make de vónds bekèndj van 't audste macroscopisch fossiel van 'ne käöm. 't Wortelechtig fossiel is tösje de 715 en 810 miljoen jaor aud.
• 27 - Emeritus-keuning Albèr II van 't Belsj guuf toe det Delphine Boël zien biologische dochter is.
• 31 - 't Vereineg Keuninkriek verliet de Europese Unie.
• 31 - In de zaak-Tine Nys waere dokter Joris Van Hove, 'nen hoesdokter en 'ne psychiater vriegesjpraoke van maord. Van Hove hauw in 2010 euthanasie doon plaege op de chronisch depressief Tine Nys.

fibberwarie

• De epidemie vaan 't nui coronavirus breit ziech oet nao Italië en Iran, boe miejer lui aon de krenkde sterve.
• 5 - De door Rippublikeine gedomineerde Amerikaanse Senaot verwerp de aofzètting vaan president Trump.
• 5 - Thomas Kemmenich (FDP) weurt mit sjteun van de CDU en de rechspopulistische AfD premier van Thuringe. Óm de sjteun van die lèste partie óntsjteit direk ónras; Kemmenich treujt einen daag later aaf.
• 7 - Krimmeneel Saïd R., dae èng in verbandj weurt gebrach mit Ridouan T., weurt in Colombia gearresteerd.
• 8 - In Korat (Thailand) sjut 'ne militair zeker 26 börgers doed ietot 'r zelf door veilegheidstróppe weurt doedgesjote.
• 12 - In Kirchroa en Amsterdam óntploffe bómbreve, aafkumstig van 'ne aafpaersjer. De explosieve waore in bei gevalle nog neet bezörg.
• 14 - De UEFA slut de Ingelse voetbalclub Manchester City veur twie jaor oet vaan Europees voetbal um 't breke vaan de financieel regele.
• 19 - In Hanau (Hesse) sjut 'ne maan mèt extreemrechse motieve nege lui in 'ne shishabar doed, boenao heer zien moojer en ziechzelf umbringk.
• 23 - Door Ellen, d'n derde wintersjtörm in korten tied, waere diverse vastelaovendsoptochte aafgelas of oetgesjtèld.
• 24 - In Volksmarsen (Hesse) veurt 'ne maan in op 'ne vastelaovesoptoch.

Veurspäölde en geplande gebäörtenisse

• 27 miert - 't Nederlands tillevisieprigram De wereld draait door weurt nao 15 sezoene veur de lèste kier oetgezunde.
• 26 aprèl - De bevolking vaan Chili stump euver de inveuring vaan 'n nui groondwèt.
• 26 mei - Uterlek op dezen daag weurt 't homohouwelek in Costa Rica ingeveurd.
• 17 juli - 't NASA-ruimtetuig Mars 2020, wat ouch op Mars moot lande en dao 't potentieel veur minseleke bereizing en bewoening moot oonderzeuke, weurt gelanceerd.
• juli - De ENCI in Mestreech geit nao 94 jaor touw.
• 3 november - Presidentsverkezinge in de Vereinegde Staote.

datum oonbekind

• 't Vereineg Keuninkriek trèk nao 75 jaor zien tróppe trök oet Duitsland.

Sport

Hiel väöl sporteveneminte woorte aofgelas in verband mèt de COVID-19-pandemie. Vaanaof miert kaom 't sportleve euver bekaans de ganse wereld stèl te ligke.

• 1 jannewarie - De Sjot Peter Wright wint 't wereldkampioensjap darte door in de finaal de Nederlander Michael van Gerwen mèt 3-7 te versloon.
• 17 jannewarie - De Spanjool Carlos Sainz sr. wint de Dakarrally bij de oto's, d'n Amerikaan Ricky Brabec bij de motore.
• 20 jannewarie - 2 fibberwarie - Novak Djokovic wint de Australian Open bij de manslui, en Sofia Kenin bij de vrouwlui.
• 2 fibberwarie - Mathieu van der Poel weurt mèt 'n zeldzaom euvermach wereldkampioen cyclocross. Heer zèt d'n ierste concurrent op 1 menuut en 20 seconde.
• 2 fibberwarie - De Kansas City Chiefs winne de 54e Super Bowl door mèt 31-20 vaan de San Francisco 49ers te winne.
• 7 fibberwarie - Roger Federer en Rafael Nadal sjpaele in 't Cape Town Stadium in Kaapstad 'ne benefietmatch veur 48.000 luuj - e bezeukersrecord veur 'nen tennismatch. Federer wint in drei sets (6-4, 3-6, 6-3).
• 14 fibberwarie - Mèt e nui wereldrecord (12.33,86) pak de Canadees Graeme Fish es ierste neet-Nederlander 't wereldkampioensjap op de 10 kilometer sjaatse.
• 16 fibberwarie - Kim Clijsters maak in Dubai häöre rentree in 't professioneel tennis. Ze verluis in twie sets (6-3, 7-6 (8-6)) vaan Gabriñe Muguruza.
• 22 fibberwarie - De Brit Tyson Fury versjleit d'n Amerikaan Deontay Wilder in 'ne rematch óm de waereldtitel zjwaorgewich in 't bókse mit 'nen technische knock-out in de zaevende runj.

gepland

• 3 mei - Veur 't iers sinds 1985 weurt op 't circuit vaan Zandvoort 'n Formule 1-race gehawwe. (oetgestèld veur oonbepaolden tied)
• 12 juni-12 juli - Europees kampioensjap hierevoetbal in gans Europa (oetgestèld tot 2021)
• 24 juli-29 augustus - Olympische Zomerspeule in Tokio (oetgestèld tot 2021)
• 10 oktober - Amstel Gold Race

Prieze

• 26 jannewarie: Grammy Awards. Billie Eilish haolt vief prieze binne (boe-oonder de veer belaankrieke categorieë bèste nuien arties, leedsje vaan 't jaor, opname vaan 't jaor en album van 't jaor), häör broor en producer Finneas O'Connell nog ins vijf.
• 9 fibberwarie: Academy Awards. De pries veur bèste film geit nao Gisaengchung ('Parasiet') van de Zuid-Koreaanse rezjisseur Bong Joon-ho; dit weurt d'n ierste neet-Ingelstaolege film dee oets deen Oscar pak. Joaquin Phoenix en Renée Zellweger weure bèsten acteur en bèste actries.
• 3 miert: De Pritzker Prize geit nao de Ierse arsjitektes Yvonne Farrell en Shelley McNamara.

Gestorve

• 3 jannewarie - Qasim Soleimani, Iraanse generaol (62, geliquideerd)
• 6 jannewarie - Philip Cracco, Belzje zakemaan (56, kaanker)
• 7 jannewarie - Neil Peart, Canadesen drummer (67, hersekaanker)
• 7 jannewarie - Elizabeth Wurtzel, Amerikaanse sjriefster (52, boorskaanker)
• 9 jannewarie - Rudolf de Korte, Nederlandse politicus (VVD; 83)
• 9 jannewarie - Tom Mulder, Nederlandsen deejay (72)
• 10 jannewarie - Qaboes, sultan vaan Oman (79)
• 10 jannewarie - Werther Vander Sarren, Belzjen acteur (78)
• 12 jannewarie - Paulo Gonçalves, Portugese motorcoureur (40, veroongelök)
• 12 jannewarie - Roger Scruton, Britse filosoof (75)
• 12 jannewarie - Aart Staartjes, Nederlandsen acteur (81, gevolge vaan 'n oongelök)
• 16 jannewarie - Christopher Tolkien, Britse sjriever, editeur vaan de werke vaan J.R.R. Tolkien (95)
• 19 jannewarie - Jimmy Heath, Amerikaanse jazzsaxofonis (93)
• 19 jannewarie - Chris de Wagt, Nederlandse voetballer (34, kaanker)
• 21 jannewarie - Terry Jones, Britse kemik (77, complicaties vaan primair progressief afasie)
• 24 jannewarie - Edwin Straver, Nederlandse motorcoureur (48, gevolge vaan 'ne val)
• 24 jannewarie - Rob Rensenbrink, Nederlandse voetballer (72, PSMA)
• 26 jannewarie - Kobe Bryant, Amerikaanse basketter (41, helikoptercrash)
• 27 jannewarie - Johnny Blenco, Nederlands-Limbörgse volkszenger (81)
• 1 fibberwarie - Andy Gill, Britse pospunkgitaris (64, aosemkrenkde)
• 4 fibberwarie - Daniel arap Moi, Keniaanse politicus (95)
• 5 fibberwarie - Kirk Douglas, Amerikaansen acteur (103)
• 7 fibberwarie - Li Wenliang, Chinesen dokter (33, COVID-19)
• 13 fibberwarie - Carlo de Leeuw, Nederlandse voetballer en materiaolmaan (59, tongkaanker)
• 14 fibberwarie - Reinbert de Leeuw, Nederlandsen dirizjènt, pianis en componis (81)
• 16 fibberwarie - Barry Hulshoff, Nederlandse voetballer (73)
• 19 fibberwarie - Jos van Kemenade, Nederlandse politicus (82)
• 19 fibberwarie - Pop Smoke, Amerikaanse rapper (20, doedgesjote)
• 24 fibberwarie - Katherine Johnson, Amerikaanse ingenieus (101)
• 25 fibberwarie - Hosni Moebarak, Egypte politicus (91)
• 28 fibberwarie - Bob Fosko, Nederlandse muzikant (64, kaanker)
• 6 miert - McCoy Tyner, Amerikaanse jazzmuzikant (81)
• 8 miert - Max von Sydow, Zweedsen acteur (90)
• 11 miert - Charles Wuorinen, Amerikaanse componis (81)
• 14 miert - Genesis P-Orridge, Britse muzikant en conceptuele kunsteneer (70)
• 15 miert - Vittorio Gregotti, Italiaansen arsjitek (92, COVID-19)
• 17 miert - Johny Voners, Belzjen acteur (74, kaanker)
• 18 miert - Alfred Worden, Amerikaansen astronaut (88)
• 20 miert - Kenny Rogers, Amerikaanse countryzenger (81)
• 21 miert - Lorenzo Sanz, Spaonse sportbestuurder (76, COVID-19)
• 22 miert - Gabi Delgado, Duitse muzikant (D.A.F.; 64)
• 24 miert - Manu Dibango, Kameroens-Franse muzikant (86, COVID-19)
• 24 miert - Gerard Schurmann, Nederlandse componis en dirizjènt (96)
• 24 miert - Albert Uderzo, Franse stripteikeneer (92)
• 25 miert - Kees Bakker, Nederlandse sportbestuurder (76, COVID-19)
• 25 miert - Liesbeth List, Nederlandse zengeres (78)
• 26 miert - Mark Blum, Amerikaansen acteur (69, COVID-19)
• 26 miert - Michel Hidalgo, Franse voetballer en voetbaltrainer (87)
• 26 miert - Peter Kemper, Nederlandse voetballer (77)
• 27 miert - Carl Friedman, Nederlandse sjriefster (67)
• 29 miert - Patrick Devedjian, Franse politicus (75, COVID-19)
• 29 miert - Joe Diffie, Amerikaanse countryzenger (61, COVID-19)
• 29 miert - Alan Merrill, Amerikaanse muzikantj (69, COVID-19)
• 29 miert - Krzysztof Penderecki, Poolse componis (86)
• 30 miert - Petra Hillenius, Nederlandse zwumster (52, ALS)
• 30 miert - Dirk Van Duppen, Belzjen dokter en politicus (63, alvleisklierkaanker)
• 30 miert - Bil Withers, Amerikaanse soulzenger (81)
• 31 miert - Wallace Roney, Amerikaanse jazzmuzikant (59, COVID-19)
• 1 aprèl - Ellis Marsalis jr., Amerikaanse jazzmuzikant (85, COVID-19)
• 1 aprèl - Adam Schlesinger, Amerikaanse rockmuzikant (52, COVID-19)
• 4 aprèl - Arnold Heertje, Nederlandsen econoom (86)
• 6 aprèl - Honor Blackman, Britse actries (94)
• 7 aprèl - John Prine, Amerikaanse folkzenger (73, COVID-19)
• 10 aprèl - Louis van Dijk, Nederlandse pianis (78, krenkde vaan Alzheimer)
• 10 aprèl - Frits Flinkevleugel, Nederlandse voetballer (80)
• 10 aprèl - Hans Verhagen, Nederlandsen diechter (81)
• 11 aprèl - John Conway, Britse wiskundege (82)
• 12 aprèl - Stirling Moss, Britsen otocoureur (90)
• 15 aprèl - Lee Konitz, Amerikaanse jazzsaxofonis (92, COVID-19)
• 17 aprèl - Norman Hunter, Britse voetballer (76, COVID-19)
• 23 aprèl - Norbert Blüm, Duitse politicus (84)
• 23 aprèl - DJ Smos, Belzjen dj (53, hartstèlstand)
• 25 aprèl - Per Olov Enquist, Zweedse sjriever (85)
• 28 aprèl - Eddy Pieters Graafland, Nederlandse voetbalkeeper (86)
• 29 aprèl - Rishi Kapoor, Indiasen acteur (67, kaanker)
• 29 aprèl - Janis Lusis, Sovjetse daan wel Letsen atleet (80, kaanker)
• 29 aprèl - Maj Sjöwall, Zweedse detectivesjriefster (84)
• 30 aprèl - Tony Allen, Nigeriaansen drummer (79)
• 3 mei - Dave Greenfield, Britse rockmuzikant (71, COVID-19)
• 6 mei - Florian Schneider, Duitse popmuzikant (73)
• 6 mei - Millie Small, Jamaicaanse popmuzikante (73, bereurte)
• 8 mei - Roy Horn, Duits Amerikaansen illusionis (75, COVID-19)
• 9 mei - Andre Harrell, Amerikaanse rapper en oondernummer (59)
• 9 mei - Little Richard, Amerikaanse rockmuzikant (87, knokekaanker)
• 10 mei - Betty Wright, Amerikaanse soulzangeres (66)
• 15 mei - Phil May, Britse popmuzikant (75, gevolge vaan 'ne val)

Variabel fies- en gedinkdaog

• Chinees Nuijaor: 25 jannewarie
• Vastelaovend: 25 fibberwarie
• Holi: 9 miert
• Poerim: 10 miert
• Paose (joeds): 9-16 aprèl
• Paose (westers): 12 aprèl
• Paose (oosters): 19 aprèl
• Ramadan: 24 aprèl - 23 mei
• Hiemelvaartsdaag (westers): 21 mei
• Sókkerfies: 24 mei
• Pinkstere (westers): 30 mei
• Offerfies: 30 juli
• Prinskesdaag: 19 september
• Jom Kippoer: 28 september
• Chanoeka: 11-18 december

opmerkinge

• Mèt 'vastelaovend' weurt hei lètterlek de veuraovend vaan de vastentied gemeind; in de volksmoond dus 'vastelaovesdinsdag'.
• Vaan Paose aofhenkeleke fieste in de oosters-orthodoxe kèrke kinne mèt hölp vaan bovestoonde data weure berekend.
• Joedse fiesdaog beginne bij zoonsoondergaank d'n daag veur wat de kalender hei aongief.