Arma de fogo
Unha arma de fogo é aquel instrumento que lanza un ou múltiples proxectís, xeralmente sólidos, a alta velocidade e a unha longa distancia grazas á presión orixinada por unha explosión[1] orixinada pola queima dun propelente[2] confinado. O termo arma de fogo aplícase unicamente aos dispositivos que despiden gas a alta presión tras unha reacción química de combustión dentro do mesmo dispositivo; deste xeito adóitase excluír como armas de fogo aos dispositivos que propulsan proxectís por medio de aire ou CO2 almacenadas a presión por outros medios, as cales en cambio tendese a clasificar como arma pneumática, aínda que nalgúns países como Alemaña, Canadá e Xapón clasifícanas como armas de fogo. As armas de fogo poden ser levadas a man como no caso dos fusís, carabinas e pistolas, entón os proxectís denomínanse balas, as cales non adoitan conter explosivos no interior. No caso de armamento máis pesado ou de artillería, como é o caso de canóns, lanzagranadas etc. os proxectís levan carga explosiva.
Durante varios séculos, desde finais do Renacemento tardío as armas de fogo convertéronse nas armas predominantes da humanidade, producindo cambios profundos na arte militar.
Utilízanse para atacar ou para defenderse, aínda que tamén é corrente o seu uso na caza ou simplemente de xeito lúdico. Por efecto da combustión as armas de fogo dilátanse e desgástanse e polo que deben ter un mantemento coidadoso.
Orixes das armas de fogo[editar | editar a fonte]
A longa historia das antigas armas de fogo vai ligada ás innovacións tanto para mellorar a portabilidade como para mellorar a seguridade do propio tirador[3] así como para facela máis mortífera.
Desde o século XI coñecíanse en China mesturas pirotécnicas de salitre, carbón e xofre que foron empregadas como explosivos de escasa potencia, e existen tamén testemuños do século XIII que revelan como algunhas das mencionadas mesturas foron utilizadas como propelentes en armas rudimentarias de bambú que lanzaban diversos proxectís.
As armas de fogo son ferramentas que foron creadas para a defensa humana. A pólvora e o coñecemento do seu emprego explosivo ou propulsivo chegou a Europa da man dos científicos árabes entre finais do século XIII a principios do século XIV d.C., onde a referencia máis antiga atopámola no tratado de Marco Greco, que describe a composición da pólvora negra.
Existen referencias máis concretas nun manuscrito de Walter de Milemete, capelán de Eduardo III de Inglaterra, que se remonta a 1326 e no que aparece o debuxo do que é inequivocamente un primitivo canón. Tamén se conserva un documento florentino datado o 11 de febreiro de 1326 no que se trata da adquisición de proxectís e canóns metálicos: «pilas seu palloctas férreas et canóns de metallo».[4]
Con todo, é a partir da segunda metade do século XIV d. C. que se rexistraron as maiores e máis frecuentes referencias ao uso bélico das armas de fogo, das que as primeiras en desenvolverse foron as armas portátiles, que son aquelas armas que poden ser facilmente empregadas e transportadas por unha soa persoa.
A evolución produciuse no sentido de ir utilizando diferentes forzas motrices para impulsar un proxectil:
- A forza muscular ao utilizar unha lanza
- A elasticidade dun material, no caso do arco
- A forza centrífuga, no caso da onda
- A expansión dos gases nas armas de fogo.
Ao principio as armas de fogo eran pouco fiables e inseguras, pero han ir evolucionando ata alcanzar un nivel de utilidade e practicidade que as converteron nun dos medios máis eficaces para ferir, asasinar ou cazar que ademais pode utilizarse noutro tipo de actividades humanas como, por exemplo, o deporte.
Evolución das armas de fogo[editar | editar a fonte]
Excluíndo ás armas máis primitivas, que só estaban formadas por un canón e un axuste de madeira, as antigas armas de fogo portátiles estaban compostas por:
O canón: foi desde sempre a parte máis importante e custosa do arma. Estaba formada por un tubo perfilado de xeito diverso e pechado pola súa banda posterior cun tapón roscado.
A culata: Era un apéndice que permitía a unión do canón coa caixa; esta parte tamén servía para atacar ao inimigo corpo a corpo cando xa se disparou.
O oído: Comunicaba a cazoleta co interior da recámara, o que permitía ao fogo alcanzar a carga de lanzamento ou impulsión.
A caixa: A súa misión era xuntar as distintas partes do arma a fin de poder utilizala comodamente, en xeral estaba feita de nogal e á súa vez estaba formada por: a coz, a empuñadura e o axuste que amparaba ao canón.
Sistema de ignición: A súa función era deflagrar a carga de pólvora contida no canón, e que podía ser un sistema de mecha, de roda, de sílex ou pedernal, ou de percusión.
A guarnición: Era un conxunto de pezas accesorias destinadas a protexer e completar o arma como conxunto: o remate da empuñadura ou coz, a contraplatina ou chapilla, as guías de baquetas, o gancho de cinto etc. As armas de fogo portátiles han ir evolucionando constantemente ata os nosos días, sendo cada día máis seguras para o seu manexo, e ata o século XIX a súa evolución estivo moi ligada a diferentes personaxes públicos e ao desenvolvemento dos sistemas de ignición.
O primeiro sistema de ignición que se usou foi a "chave de mecha", que era un sistema no que o tirador debía soster o arma cunha man e usar a outra para achegar unha mecha ao fogón no momento do disparo, o que facía que o arma tivese escasa eficacia.
No século XV, fíxose unha modificación deste sistema que foi decisiva para aumentar a eficacia do arma: a incorporación do serpentín, que consistía nun brazo de ferro en forma de "S" empernado polo seu centro á beira dereita da caixa e ao que se fixaba na súa extremidade superior un anaco de mecha empapada nunha solución de nitrato potásico. Devandito mecanismo activábase provocando a rotación da peza ata que a mecha se poñía en contacto coa pólvora do fogón, que ao principio estaba situado no centro do arma e para finais do século XV colocouse por razóns técnicas nunha posición lateral, nacendo así a cazoleta, un receptáculo en forma de culler soldado ao canón e provisto de tapa.
O serpentín perfeccionouse coa creación doutros sistemas similares pero que eran máis complexos e estaban máis perfeccionados. Un deles era a sierpe a resorte, que utilizaba un fiador (resorte) para ter levantada a mecha, lista para disparar, o cal permitiu que o funcionamento das armas fose máis rápido e se puidese construír os primeiros arcabuces para cazar; outro sistema moi empregado foi o de pestillo ou panca, que foi o preferido para usos militares ata principios do século XVIII, durante douscentos anos, debido ao súa simplicidade, robustez e baixo prezo.
Sistemas de fabricación[editar | editar a fonte]
Ao principio, as armas de fogo fabricábanse usando dúas técnicas distintas:
1. Por fundición de ferro e latón que daba o canón do arma unha característica forma de vaso, e o oído (orificio que comunica o exterior coa recámara para permitir o aceso da carga de impulsión) era tradeado e abucinado coa finalidade de conter o cebo (fogón).
2. Pola forxa de ferro coa mesma técnica usada para fabricar toneis, utilizando certo número de doelas soldadas e marteladas en quente que eran reforzadas por robustos cinchos para formar un rudo tubo férreo. Unha vez que se obstruía unha extremidade cunha forte tapa provista dun fogón, o canón estaba listo para montarse nun afuste ou cureña, segundo o seu tamaño.
Clasificación[editar | editar a fonte]
As armas de fogo antigas foron clasificadas morfoloxicamente por Howard L. Blackmore en tres categorías:
1. Armas de bronce fundido ou ferro forxado fixadas ao extremo dun mango de madeira por medio dun anel de ferro.
2. Armas de ferro ou bronce cunha mortaxa na culata para inserir un asideiro de madeira.
3. Armas de ferro coa culata perfilada cara atrás nun mango longo terminado en voluta ou anel.
Funcionamento[editar | editar a fonte]
Ao principio todas as armas de fogo cargábanse introducindo pola súa boca a pólvora de impulsión, un taco e o proxectil ou proxectís. En canto ao funcionamento do sistema de ignición existen importantes controversias xa que se menciona a posibilidade do emprego dunha braza ou ferro arroibado para facelo funcionar introducíndoo no fogón, pero parece máis probable que se usase un botafogo, que consistía nunha varilla cun anaco de pabío ou mecha acesa asegurada nun extremo.
Estas armas só resultaban perigosas para o inimigo en distancias curtas, porque non tiñan o suficiente alcance, pero conferían ao usuario un gran poder disuasorio e psicolóxico sobre o adversario. En contrapartida, hai que destacar que eran armas dun engorroso funcionamento e que revestían certo perigo para o que as manexaba xa que podían estalar nas mans con moita facilidade, e a súa precisión era dubidosa.
Esta situación mellorou no século XV coa incorporación do serpentín nos sistemas de mecha, o que permitía soster o arma con ambas mans e apuntar ao obxectivo con maior precisión, aumentando así a eficacia do arma.
Manexo[editar | editar a fonte]
As primeiras armas de fogo portátiles podían usarse de dous xeitos distintos:
1. Como unha rudimentaria bazuca coa cureña apoiada sobre o ombreiro e unha man sostendo o arma mentres a outra man sostiña unha brasa para acender o fogón do arma no momento indicado.
2. Cunha técnica de tiro na que unha man apuntaba o arma mentres que o peso da mesma aguantábase apertando a cureña baixo as axilas.
Armas modernas[editar | editar a fonte]
Grazas á tecnoloxía moderna, a fabricación e utilización de armas de fogo evolucionarón considerablemente nas últimas décadas, especialmente desde a invención antes da metade do século XIX de sistemas verdadeiramente eficaces de cartucheria metálica que posibilitaron armas de retrocarga seguras e eficientes pola súa correcta obturación dos gases na recámara, Rápida recarga (ata en posición de tendido) e facilidade de municionamento.
A mellora paulatina de tales armas, causada fundamentalmente polos avances da técnica bélica e a aplicación de sistemas de repetición, automatismos, pólvora sen fume e aumento, ata límites insospechados para os nosos antepasados, da precisión e alcance deron como resultado a súa amplísima variedade e especialización actual.
Na actualidade as forzas armadas de moitos países contan no seu arsenal con subfusiles, fusiles de asalto, metralladoras, rifles de precisión, pistolas semiautomáticas etc.
Este tipo de armamento moderno permite a utilización dun fogo de alto calibre, rápido e de máxima precisión.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Definicións no de fogo Dicionario da Real Academia Galega e no de fogo Portal das Palabras para Arma de fogo.
- ↑ O propulsor nas armas de fogo máis antigas era a pólvora negra, pero nas armas de fogo modernas utilízase pólvora branca (sen fume), ou ben outros propelentes.
- ↑ Diccionari d'Història de Catalunya ; ed. 62 ; Barcelona ; 1998 ; ISBN 84-297-3521-6 ; p. 59 ; entrada: "arma de foc"
- ↑ (Cipolla 1999, p. 95, 144-145)
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
 |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Arma de fogo  |
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Cipolla, Carlo M. (1999). Editorial Crítica, S.L., ed. Las máquinas del tiempo y de la guerra. Estudios sobre la génesis del capitalismo. Barcelona. ISBN 84-7423-990-7.
