Ընտանեկան բռնություն
Ընտանեկան բռնություն, նաև օգտագործվում է տնային բռնություն կամ կենցաղային բռնություն, մտերիմ հարաբերությունների մեջ գտնվող մեկ զուգընկերոջ կողմից մյուսի նկատմամբ կրկնվող բռնություն։ Հիմնականում մտերիմ զուգընկերների միջև միակողմանի բռնությունը որակավորվում է որպես տնային կամ ընտանեկան բռնություն, երբ զուգընկերները գտնվում են երկարաժամկետ հարաբերությունների մեջ, որոնց օրինակներ են օրինական կամ քաղաքացիական ամուսնությունը, երկարատև սիրային հարաբերությունները, ընտանեկան կամ ազգակցական կապը և այլն։ Տնային բռնությունը կարող է հանդես գալ տարբեր ձևերով, որոնցից են ֆիզիկական բռնությունը (հարվածում, կծում, ծեծ, հրում, իրերի նետում, սանձում), սեռական բռնաբարումը, հետապնդումը, հուզային ճնշումը (գոռոց, հայհոյանքներ, սպառնում), պասիվ ճնշումը (անտարբերություն, արհամարհում) և տնտեսական զրկումը։
Բռնի պահվածքը կարող է զուգորդվել հարբեցողությամբ[1] և հոգեկան խանգարումներով[2], որոնք բարդացնում են ընտանեկան բռնության կասեցումը։
Տնային բռնության մասին իրազեկությունը, հասարակական ընկալումը, իրավական սահմանումը և քրեական պատժելիությունը տարբերվում են երկրից երկիր, ինչպես նաև տարբեր ժամանակաշրջաններում։ Գրեթե բոլոր արևմտյան երկրներում տնական բռնությունը քրեականացված է, ի տարբերություն զարգացող երկրների, որոնցից շատերում այս տիպի բռնությունը չի պատժվում օրենքով, որոշ երկրներում էլ համարվում է ընդունված կարգ ընտանիքներում։ Օրինակ 2010 թ. Արաբական Էմիրությունների Գերագույն Դատարանը որոշեց, որ ամուսինը իրավունք ունի իր կնոջը և երեխաներին ֆիզիկական ուժով պատժելու, եթե պատժի հետևանքում տեսանելի վնասվածքներ չեն մնում[3]։ Հասարակական ընդունելիությունը տնական բռնության հանդեպ նույնպես տարբերվում է երկրից երկիր։ Զարգացած երկերներից շատերում տնական բռնությունը համարվում է անընդունելի բնակչության մեծամասնությոն կողմից, սակայն երկրագնդի այլ մասերում հասարակական կարծիքները կարող են տարբերվել սրանից. ըստ ՅՈՒՆԻՍԵՖի հարցման, 15-49 տարեկան կանայք, որոնք արդարացի են համարում ամուսնու կողմից կնոջ ծեծելը հատուկ հանգամանքներում, կազմում են 90% Հորդանանում, 85.6% Գվինեայում, 85.4% Զամբիայում, 85% Սիերա Լեոնեում, 81.2% Լաոսում, և 81% Եթովպիայում[4]։
Հայաստանում ընտանեկան բռնությունը որպես առանձին հանցագործություն քրեականացված չէ, սակայն կա ՀՀ Աշխատանքի և Սոցիալական Հարցերի նախարարության կողմից մշակված համապատասխան օրենքի նախագիծ[5], որը մերժվել է ՀՀ կառավարության կողմից 2013 թ. հունվարին[6]։
Սահմանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կառավարական մարմինների սահմանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԱՄՆ-ի Արդարադատության նախարարության Կանանց Հանդեպ Բռնություններով զբաղվող բաժինը սահմանում է ընտանեկան բռնությունը (domestic violence) որպես․ «կամայական հարաբերություններում բռնի վարքագիծ, որն ուղված է մեկ մտերիմ զուգընկերոջ կողմից մյուսի նկատմամբ իշխանության ձեռք բերմանը և ենթարկության հարկադրմանը կամ պահպանմանը»։ Սահմանումը նաև ավելացնում է, որ ընտանեկան բռնության կարող է ենթարկվել կամայական անձ՝ անկախ տարիքից, սեռական օրիենտացիայից, կրոնական նախասիրություններից, սեռից և ռասայական պատկանելիությունից։ Նշվում է նաև, որ ընտանեկան բռնությունը կարող է հանդես գալ տարբեր ձևերով, որոնցից են ֆիզիկական, սեռական, հուզային, հոգեբանական և տնտեսական բռնությունները[7]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ամուսնական բռնաբարություն
- պատվո սպանություն
- հոգեբանական բռնություն
- տնտեսական բռնություն
- Կանանց նկատմամբ բռնության և ընտանեկան բռնության կանխարգելման և դրա դեմ պայքարի մասին կոնվենցիա
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Markowitz, Sara (2000)։ «The Price of Alcohol, Wife Abuse, and Husband Abuse»։ Southern Economic Journal 67 (2): 279–303։ JSTOR 1061471։ doi:10.2307/1061471
- ↑ Dutton D. G. (1994)։ «Patriarchy and wife assault: The ecological fallacy»։ Violence and victims 9 (2): 167–182։ PMID 7696196
- ↑ UAE Court Ruling
- ↑ http://www.childinfo.org/attitudes_data.php
- ↑ http://www.mss.am/forum/forum.php?sec=conference&forum_id=-2&topic_id=247
- ↑ http://www.womenofarmenia.org/hy/news-hys/344-%D5%A8%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A2%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%84%D5%AB-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%AE%D5%A8-%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA%D5%BE%D5%A5%D5%AC-%D5%A7
- ↑ «About Domestic Violence»։ Office on Violence Against Women։ Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 13
